Juryrapport over Submarino

Rinus Ferdinandusse en Jakob Cedergren, hoofdrolspeler van Submarino

Zoals Ali Pankow vandaag al in de PZC voorspelde, heeft Submarino van Thomas Vinterberg vanavond de Film and Literature Award van het festival gewonnen. Hieronder het complete juryrapport:

Dames en heren,

U weet ongetwijfeld dat dit festival, Film by the Sea, mij de grote eer heeft gedaan elk jaar opnieuw juryvoorzitter te mogen zijn. De reden daarvoor kent u ook: Ik ben een Zeeuw én ik heb geen verstand van film. Daardoor dwingt het festival zich elk jaar een sterke jury bijeen te zoeken.

En in de afgelopen jaren is het werk van die jury – de verfilming van literatuur beoordelen - een zéér sterk punt van Film by the Sea geworden. Dat was dan ook de reden dat dit jaar de opening van de Film- en Literatuurcompetitie al op zaterdag, de tweede dag dus van het festival plaatsvond.

Op die zaterdag zagen wij de film The tree – De boom dus. Een film dus waarin een gigantische boom met veel vertakkingen een belangrijke rol speelt. Dat was best heel aardig, maar tot onze stomme jury-verbazing kwamen ook in veel andere films die volgden veel bomen voor: zwaaiende takken, krakende twijgen.

Veel natuur dus, dit jaar, in de literatuur. In een flink aantal films kwamen koeien voor, die op een gegeven moment met z’n allen begonnen te rennen, meestal om in een daverende koeien-run ook en passant een acteur dood te trappen. In de openingsfilm speelde George Clooney al dat hij een vlinder was. Wij ervoeren dat als een signaal – en inderdaad: in veel films wiekte opvallend vaak een echte vlinder rond. In diezelfde films leek het de bedoeling de communicatie te breken door geweld. Veel actrices die hun partner flink gingen slaan, waarna, na enige tijd, de onderlinge band weer aangehaald werd in bed waardoor steeds half ontblote lijven over elkaar heen schoven. Ik wil in dit rapport graag herhalen wat Kees van Kooten in het openbaar heeft laten weten: dat citaat luidt: “Ik kan geen neuken meer zien”. En dat heeft ertoe geleid dat zijn jury-collega’s tijdens die scènes er ook op moesten toezien dan Van Kooten wel keek. Ten bate van het uiteindelijke jury-rapport.

Dames en heren,
Na het zien van de elf voorgeschreven films stonden wij uiteindelijk voor de taak de beste film van die elf te bekronen. Want u weet: dát is onze taak. Eén film te bekronen. En ik kan u uit ervaring zeggen dat dat vaak niet eenvoudig is, omdat Film by the Sea de reputatie heeft veel boeiende films uit te kunnen zoeken.
Maar uiteindelijk bleek de jury – gevuld met veel ervaren film-kijkers – vooral te spreken over één film. Een film die iedereen zéér aanspreekt omdat daarin geen enkele concessie was gedaan aan de werkelijkheid. Een film die desondanks ontroerde door zijn licht-heid. Een actuele film over verslaving – en waaraan de jury ook bijna verslaafd raakte.

Het is de film van regisseur van Thomas Vinterberg: Submarino. Het is – ik zei het al – een film over twee broers die beide verslaafd zijn. De één gebruikt al zijn vele geld voor een drugsverslaving, zijn oudere broer houdt het bij bier, want, zegt hij zelf, dat kost minder. En de goede luisteraar in het publiek hoort dan ook eindeloos het getik van bierflesjes.

Het is een film die zo gedetailleerd weergeeft wat de bestaande werkelijkheid is, dat er geen scènes zijn die om nadere uitleg vragen. Elke scène staat in dienst van het geheel. Het is zelfs zo duidelijk dat het zoontje – Martin – van de drugsverslaafde nóóit vraagt wat er in het doosje zit, waarmee zijn vader steeds naar de WC gaat- hoewel blijkt dat het hem duidelijk is dat, áls zijn vader lekker naar de wc gaat, hij zelf de volgende dag geen lunchpakket mee naar school krijgt en hij aan zijn medeleerlingen geen eten durft te vragen.

Vinterberg heeft een sterke film gemaakt. Hij blijft lang bij de ene broer – daarna komt de andere aan de beurt – maar zó dat de kijker in de bioscoop vanzelf bij de scène van de ene broer aan die andere broer denkt.

Dames en heren, de film Submarino staat in het teken van Zorro en dat is een geheim dat u begrijpt als u deze winnende film gaat zien. Het was voor ons een prachtige week, met een mooie storm, waardoor het zeewater prachtig schuimde, alsof het op een taart wilde.

Wij hebben een aantal mooie films gezien, maar vroegen ons soms af hoe het gaat met de literatuur. Zeker in een tijd dat iedereen een boek schrijft. Maar dat betekent toch ook dat er altijd films zullen zijn. En dat Film by the Sea het mooie festival zal blijven dat het is. En dat wij dus – ook zonder Kees – veel neuken zullen zien.